Tętno jest jednym z ważnych wskaźników zdrowia ludzkiego ciała. Mierzy, ile razy serce kurczy się lub bije w ciągu jednej minuty. Zmienia się w zależności od aktywności fizycznej, zagrożeń bezpieczeństwa czy reakcji emocjonalnych. Tętno spoczynkowe odnosi się do tętna mierzonego podczas gdy osoba jest zrelaksowana.
Normalne tętno nie stanowi gwarancji zdrowia, lecz jest użytecznym punktem odniesienia do identyfikacji różnych wahań. Ważne jest, aby określić, czy tętno mieści się w normalnym zakresie. Kiedy serce osłabia się z powodu choroby lub urazu, narządy mogą nie otrzymywać odpowiedniej ilości krwi, by działały prawidłowo.
Tętno zmienia się wraz z wiekiem
Tętno stopniowo zwalnia wraz z dojrzewaniem człowieka. Normalne tętno spoczynkowe u osób dorosłych wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę. Wysoko wytrenowany atleta może mieć tętno spoczynkowe poniżej 60 uderzeń na minutę i może zejść nawet do 40.
Ile powinno wynosić tętno spoczynkowe
Poniżej znajduje się tabela z wskazaniem prawidłowych wartości tętna spoczynkowego.
| WIEK | PRAWIDŁOWE TĘTNO SPOCZYNKOWE |
|---|---|
| <1 m-c | 70-190 |
| 1-11 m-cy | 80-160 |
| 1-2 lat | 80-130 |
| 3-4 lat | 80-120 |
| 5-6 lat | 75-115 |
| 7-9 lat | 70-110 |
| 10+ lat | 60-100 |
Tętno spoczynkowe waha się. Zwiększa się w reakcji na różne zmiany, w tym ćwiczenia, temperaturę ciała, wyzwalacze emocjonalne, pozycję ciała.
Jaka jest rola prawidłowego tętna
Serce jest narządem mięśniowym pośrodku klatki piersiowej. Kiedy serce bije, pompuje bogatą w tlen i składniki odżywcze krew w całym ciele i zwraca produkty przemiany materii. Zdrowe serce zaopatruje organizm w odpowiednią ilość krwi w tempie odpowiednim do aktywności fizycznej. Na przykład, kiedy się przestraszymy, automatycznie uwalniamy adrenalinę – hormon, który przyspiesza tętno. Sprawia to, iż organizm jest gotowy do zużycia większej ilości tlenu i energii, aby uciec lub stawić czoła potencjalnemu niebezpieczeństwu.
Wahania tętna
Tętno jest równe biciu serca. Dzieje się tak, ponieważ skurcz serca podnosi ciśnienie tętnicze krwi, co skutkuje wyraźnie wyczuwalnym tętnem. Tętno wzrasta podczas ćwiczeń, aby dostarczyć więcej tlenu i energii reszcie ciała. Serce pracuje możliwie wydajnie, aby dostarczyć potrzebne składniki odżywcze i tlen do różnych części ciała. Trening kardio ma na celu obniżenie docelowego tętna. Idealne docelowe tętno zmniejsza się wraz z wiekiem.
Należy też znać swoje tętno maksymalne. Wskazuje ono na pełną zdolność serca i jest zwykle osiągane poprzez ćwiczenia o wysokiej intensywności. Ponieważ każdy organizm inaczej reaguje na ćwiczenia, docelowe tętno jest wyrażane jako zakresy zwane strefami docelowego tętna.
Strefy tętna
Poniższa tabela pokazuje docelowe strefy tętna odpowiednie dla różnych grup wiekowych.
| WIEK | TĘTNO 50-85% (spalanie tłuszczu) | TĘTNO MAKSYMALNE |
|---|---|---|
| 20 | 100-170 | 200 |
| 30 | 95-162 | 190 |
| 35 | 93-157 | 185 |
| 40 | 90-153 | 180 |
| 45 | 88-149 | 175 |
| 50 | 85-145 | 170 |
| 55 | 83-140 | 165 |
| 60 | 80-136 | 160 |
| 65 | 78-132 | 155 |
| 70 | 75-128 | 150 |
Jak zadbać o prawidłowe tętno
Osoby zaniepokojone palpitacjami lub uderzeniami pozamacicznymi powinny zgłosić się do lekarza, który może wykonać elektrokardiogram (EKG) w celu oceny pracy i rytmu serca.
Aktywność jest istotna dla utrzymywania właściwego tętna. Prócz ćwiczeń fizycznych należy zadbać także o zmniejszenie stresu. Stres może przyspieszyć akcję serca i ciśnienie krwi. By ograniczyć wpływ stresu pomocne jest głębokie oddychanie, joga, praktyka uważności i medytacja. Dla prawidłowej pracy serca wskazane jest unikanie tytoniu, ponieważ palenie zwiększa częstość akcji serca. Trzecią najpopularniejszą przyczyną niewłaściwego tętna jest nadwaga. Większa waga oznacza, że serce musi ciężej pracować, aby dostarczyć tlen i składniki odżywcze do wszystkich obszarów ciała. Dobrze jest więc dbać o prawidłowy ciężar ciała, adekwatny do wieku, wzrostu oraz płci.